RUSZ GŁOWĄ

Witam po długiej przerwie :) 

Najpierw uszkodzony laptop, potem wyrzynanie się ostatnich ząbków Kornelci (które spędzały mi sen z powiek), przygotowania do świąt, sprzątanie, gotowanie, pieczenie (dodam, że Wigilia odbyła się u nas), Sylwester - czyli urodziny mojego męża, więc znowu sprzątanie, gotowanie, pieczenie tortu i robienie ciasta (jakby tortu było mało, ale cóż życzenie jubilata jest święte). Styczeń był miesiącem odpoczynku po ciężkim roku 2020. Od lutego obiecuję poprawę, a tymczasem zapraszam do lektury mojego nowego posta na temat pracy naszego mózgu.

Szczególnie zapraszam do przeczytania moich wypocin mamusie, których głównym miejscem spędzania czasu jest dom. Jesteśmy tutaj 80% swojego czasu i umówmy się, że czynności, które tu wykonujemy nie zwiększają wydajności naszego mózgu, a wykańczają niestety ciało. Wszystkie Mamy na pewno zgodzą się z faktem, że na koniec każdego dnia są szalenie zmęczone, ale czy nasz mózg wykonał dobrą robotę?

Trochę historii

Źródło rozmyślań na temat układu nerwowego i mózgu sięga V w. p. n. e. Alkmajon z Krotony uważał, że naczelna władza mieści się właśnie w mózgu - tym, samym jako pierwszy przypisał mózgowi główną rolę w organizmie. Źródło inteligencji lokował również w nim. Według Alkmajona był najważniejszym organem - w nim znajdować się miała również zdolność zarządzania wszystkimi układami.

Co to jest mózg?

Znalazłam w domu książkę jeszcze z podstawówki, w której opracowane są zagadnienia, m.in. właśnie z biologii. Jest tu opisane krótko i na temat czym jest mózg i co się na niego składa. Krótkie wyjaśnienie powinno wystarczyć, ponieważ gdybym skorzystała z innych artykułów naukowych. prawdopodobnie wyszedłby mi oddzielny post na temat samego mózgu :) i chyba bym Was zanudziła :)

Jest to największy i najlepiej rozwinięty obszar mózgowia pokryty licznymi głębokimi bruzdami. Mózg tworzą dwie półkule mózgowe. które są połączone wiązką włókien nerwowych, tzw. spoidłem wielkim. Warstwa zewnętrzna czyli kora mózgowa, zawiera wszystkie najważniejsze ośrodki czuciowe, asocjacyjne i ruchowe. Mózg kontroluje większość czynności fizycznych i jest ośrodkiem czynności psychicznych, takich jak podejmowanie decyzji, mowa, uczenie się, pamięć i wyobraźnia.

Co składa się na mózg?

• MÓŻDŻEK - obszar odpowiedzialny za kondycję ruchową mięśni i zachowanie równowagi - dwie funkcje podlegające ogólnej kontroli mózgu.
• ŚRÓDMÓZGOWIE - obszar łączący między mózgowie z mostem. Tędy przesyłane są impulsy nerwowe do wzgórza i z mózgu do rdzenia kręgowego.
• MOST (MOST VAROLA) - wiązka włókien nerwowych tworzących ogniwo łączące części mózgu z rdzeniem kręgowym.
• WZGÓRZE - obszar, który przeprowadza pierwsze, wstępne rozpoznanie impulsów nerwowych, po czym kieruje je do odpowiednich części mózgu. Określa również kierunek niektórych impulsów wychodzących.
• PODWZGÓRZE - ośrodek kontroli większości funkcji wewnętrznych. Steruje pracą autonomicznego układu nerwowego, czyli neuronami odpowiedzialnymi za czynności nieświadome, np. przechodzenie substancji pokarmowych przez jelita. Reguluje także funkcjonowanie przysadki mózgowej. Jego działanie jest konieczne dla zachowania homeostazy - tanu stabilnej równowagi wewnętrznej.
• MIĘDZYMÓZGOWIE - wspólna nazwa wzgórza i podwzgórza
• RDZEŃ PRZEDŁUŻONY - obszar koordynujący liczne czynności wykonywane niezależne od świadomości, a podlegające ogólnej kontroli podwzgórza. Różne części rdzenia przedłużonego kontrolują oddzielne funkcje organizmu, np. oddychanie.
• PIEŃ MÓZGU - wspólna nazwa dla śródmózgowia, mostu i rdzenia przedłużonego.

Trening mózgu

Kto z Was oglądał "Lucy" ze Scarlett Johansson albo "Jestem Bogiem" z Bradleyem Cooperem? Większość z Was zapewne zastanawiała się, co by mogła osiągnąć będąc pod wpływem magicznej tabletki. Niestety w życiu nie ma tak dobrze jak w filmie i trzeba sobie radzić inaczej :) Ważne jest, żeby mózg pracował sprawnie i cieszył się dobrą kondycją.

Jakie korzyści wynikają z treningu mózgu?

• poprawa spostrzegawczości
• usprawnienie myślenia logicznego 
• usprawnienie kojarzenia - widzimy więcej zależności w świecie i związków przyczynowo-skutkowych
• poprawa pamięci
• poprawa przetwarzania podstawowych informacji

Jakie są sposoby poprawy kondycji mózgu?

• poznawaj i ucz się nowych rzeczy - szukanie informacji na tematy, które nas interesują. Czytanie, słuchanie, zadawanie pytań i obserwacja. Zmiana swoich przyzwyczajeń, testowanie nowych sposobów działań, nawet tych codziennych. Korzyść: modelowanie zdolności reagowania mózgu i utrzymanie jego aktywności na dobrym poziomie
• stawiaj przed sobą wyzwania - np. wykorzystanie innej niż zwykle ręki do wykonywania prostych zadań takich jak mycie zębów, podpisanie się, korzystanie ze sztućców. Korzyść: stymulacja komunikacji pomiędzy dwiema półkulami mózgu, co poprawia zdolności umysłowe i równowagę fizyczną.
• rozwiązuj krzyżówki, sudoku, rebusy, zadania logiczne, językowe. Korzyść: mózg modyfikuje swoje działania, regeneruje osłabione funkcje.

Czytanie książek

Kto lubi książki? Ja uwielbiam. Zanim urodziła się Kornelcia pochłaniałam ich mnóstwo. Teraz staram się przeczytać chociaż dwie miesięcznie. Okazuje się, że z czytania książek płyną same korzyści, właśnie dla mózgu.

Kontakt z książką ćwiczy pamięć, pozwala zachować sprawność umysłową w dobrej kondycji do późnych lat, oprócz tego pełni funkcje samokształceniową. W czasie czytania aktywizuje się ten obszar mózgu, która odpowiada za odbiór i przetwarzanie informacji oraz wyobraźnię. Pamięć przechowywana jest w neuronach, gdy poznajemy coś nowego, czegoś się uczymy, przyrastają synapsy (połączenia pomiędzy neuronami). Od 25 roku życia synapsy zaczynają obumierać. Wiedzieliście o tym? Ja się załamałam :D Pocieszenie jest takie, że jest to bardzo powolny proces, który poprzez aktywność mózgu (patrz wyżej Trening mózgu) można zahamować. Największym wrogiem mózgu jest rutyna, a jak wiadomo książka tą rutynę zabija :) Poza tym jakże piękną wizję wyciszenia i relaksu roztacza przed nami książka. Przenosimy się w inny świat i dostarczamy sobie przeżyć zastępczych :)

Czytanie dzieciom

Naukowcy z Cincinnati Children`s Hospital w Stanach Zjednoczonych postanowili sprawdzić, czy czytanie w jakikolwiek sposób wpływa na mózg. Przebadano 19 dzieci w wieku od 3 do 5 lat. Na początku ich rodzice wypełnili kwestionariusz, w którym informowali, czy i ile czasu poświęcają na czytanie dzieciom. Potem za pomocą rezonansu magnetycznego mózgi dzieci w czasie słuchania bajek i opowiadań odpowiednich dla wieku zostały przebadane. 

I wiecie co się okazało?

Wyniki pokazały, że u dzieci, którym rodzice często czytali książki o wiele mocniej się zaktywizował w trakcie badania obszaru mózgu, który odpowiada za rozumienie i wizualizację obrazów.

Uczenie się języków obcych 

Mózg ludzki jest stworzony do uczenia się, a nauka języka obcego ma na niego zbawienny wpływ. Ludzie, którzy mówią biegle więcej niż jednym językiem, mają lepszą pamięć, są kreatywniejsi, a ich umysł jest bardziej plastyczny w porównaniu do umysłu osób używających jednego języka. Uczenie się języka pozwala na dłuższe pozostanie sprawnym umysłowo.

Proces uczenie się polega na ciągłym reorganizowaniu sieci neuronowych. Jeśli uczymy się nowego języka mózg tworzy nowe połączenie synaptyczne, nowe dendryty i musi adaptować się do nowych zadań i otoczenia. Używane synapsy ulegają wzmocnienia, a nieużywane obumierają.

Uczenie się języków obcych przez dzieci

Im starsze dzieci tym mają mniejsze szanse na wyuczenie się poprawnej wymowy. Analogicznie rzecz się ma do gramatyki. Przyswajanie gramatycznych reguł po 13 roku życia skutkuje bardzo często słabym radzeniem sobie z gramatyką języka obcego. W świetle badań naukowych najlepszy okres dla dziecka do uczenia się języków obcych to okres od urodzenia do 3 roku życia oraz od 10 do 15 roku życia. W tym czasie następuje radykalna reorganizacja mózgu, tworzenie nowych połączeń i przycinanie niewykorzystywanych. Według badań między 1,5 rokiem życia a 3 intensywnie wzrastają połączenia w lewej półkuli a dziecko uczy się języka szybko i łatwo.

Co jeść, żeby nasz mózg był w dobrej kondycji?

• Antyoksydanty (owoce jagodowe, wiśnie, morele, arbuzy, owoce cytrusowe, brokuł, kalafior, natka pietruszki, szpinak, marchewka, brukselka, cebula)
• Tłuszcze nienasycone (ryby, pestki słonecznika, pestki dyni, orzechy włoskie, algi morskie, nasiona lnu)
• Witaminy z grupy B (kasza gryczana, otręby, pistacje, awokado)
• Magnez (migdały, suszone owoce)
• Kwas foliowy (groch, fasola)
• Cynk (migdał, groszek zielony, ostrygi, małże)
• Lecytyna (kiełki, soja)
• poza tym: szparagi, pomidory, kapusta.

Przepis na pomarańcze z kiełkami i pestkami dyni

Co potrzeba?

• 50 g kiełków
• 1 pomarańcza
• 1 łyżka pestek z dyni
• 1 łyżeczka ksylitolu
• 1 łyżeczka wody
• 1 łyżka oliwy z oliwek
• 1 łyżka soku z cytryny
• 1 łyżka wody
• sól, pieprz

Przygotowanie:

• Kiełki płuczemy i osuszamy.    
• Pomarańcze obieramy i filetujemy
• Na mocno rozgrzanej patelni prażymy pestki z dyni, dodajemy ksylitol i wodę, następnie studzimy na pergaminie
• Mieszamy oliwę, sok z cytryny, wodę, sól i pieprz do uzyskania konsystencji emulsji.
• Kiełki mieszamy z pomarańczami i słodkimi pestkami. Przed podaniem polewamy dressingiem.

Ciekawostki:

• Naczynia krwionośne w mózgu mają prawie 160 000 kilometrów długości.
• Ludzki mózg waży około 1,5kg czyli tylko 2% masy ciała.
• Mózg Alberta Einsteina ważył 1230 gramów, a noblista Anatole France miał mózg, który ważył 1kg - czyli rozmiar nie ma znaczenia :)
• Picie alkoholu nie powoduje, że zapomina o rzeczach i wydarzeniach. Sprawia, że mózg traci zdolność tworzenia wspomnień, zatem nie ma o czym zapominać.
• Muzyka wyzwala aktywność w tej samej części mózgu, która uwalnia dopaminę podczas seksu i jedzenia. 
• Statystycznie, męski mózg jest o 10% większy od mózgu kobiet (uwzględniając proporcje i rozmiar ciała). Nie towarzyszy temu jednak różnica w sprawności. Hipokamp, który odpowiada za pamięć, jest zazwyczaj większy u kobiet.

"Umysł nie jest naczyniem, które należy napełnić, lecz ogniem, który trzeba rozniecić."

Plutarch